خیریه‌ها موسسات مردم‌نهادی هستند که با دریافت و جذب کمک‌های مالی و غیرمالی از خیرین و نیکوکاران خدمات متنوعی را ارجاع می‌دهند. در کشور ما انواع موسسات خیریه با وظایف مختلف فعالیت می‌کنند (3 نوع طبقه بندی دارند که پایین‌تر توضیح داده شده) که نقش مهمی در رشد و سلامت جامعه داشته و شرایط لازم برای یک زندگی بی‌دغدغه و آرام را برای مددجویان خود فراهم می‌کنند.
این موسسه‌ها رفع نیاز مالی، آموزشی، درمانی، فرهنگی و اجتماعی افراد بی‌بضاعت را در ارجحیت فعالیت‌های خود قرار داده و تمام تلاش خود را برای بهتر انجام دادن وظایفی که بر عهده دارند به کار می‌بندند. در این مقاله قصد داریم با ذکر انواع موسسات خیریه و وظایف آنها، سعی کنیم این نهادها را بهتر برای شما همراهان گرامی معرفی کنیم.
خیریه چیست؟
خیریه به کارهای نیکوکارانه‌ای گفته می‌شود که امروزه بیشتر از طریق سازمان‌هایی با همین نام انجام می‌شوند و هدف آنها رفع نیازهای افراد نیازمند است. در واقع خیریه به سازمان‌هایی اطلاق می‌شود که با هدف کمک به فقرا و رفع مشکلات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه فعالیت می‌کنند.
این موسسه‌ها اغلب مردم نهاد هستند و با دریافت کمک‌های مالی و غیر مالی خیرین و نیکوکاران، برای رفع نیاز افراد نیازمند و جامعه خدمات مختلفی را ارائه می‌دهند. موسسات خیریه انواع مختلفی داشته و بر اساس نوع فعالیتی که دارند، به جامعه هدف و تحت پوشش خود خدمات‌دهی می‌کنند. (روش‌های حمایت از خیریه ما)
انواع طبقه بندی های موسسات خیریه
همانطور که ذکر شد، خیریه‌ها انواع مختلفی دارند و از نظر جغرافیایی، نوع فعالیت و افرادی که تحت پوشش خود قرار می‌دهند، طبقه‌بندی می‌شوند. در ادامه بیشتر با انواع موسسات خیریه آشنا خواهیم شد.
1- انواع موسسات خیریه از نظر جغرافیایی
موسسات خیریه محلی: موسسه‌های محلی معمولا با فعالیت در سطح روستا، شهر یا یک منطقه به بررسی و رفع نیازهای افراد همان منطقه می‌پردازند.
موسسه خیریه منطقه‌ای: این خیریه‌ها در سطح استان یا یک منطقه بزرگ خدمات‌دهی می‌کنند و گستره فعالیت آنها از خیریه‌های محلی بیشتر است و معمولا خدمات آموزشی، بهداشتی یا حمایتی در استان یا چند شهر ارائه می‌دهند.
موسسه‌های خیریه ملی: نهادهای ملی با ساختار گسترده‌تر در سطح کشور فعالیت کرده و از خدمات آنها می‌توان به فعالیت در زمینه رسیدگی به مشکلات زلزله‌زدگان و سیل‌زدگان، حمایت از بیماران خاص و غیره اشاره کرد.
موسسات خیریه بین‌المللی: همانطور که از نام این نوع موسسه مشخص است، دامنه فعالیت آن جهانی بوده و به کشورهای درحال توسعه، آسیب‌دیدگان حوادث طبیعی و بحران‌های مختلف خدمات ارائه می‌دهند. صلیب سرخ و یونیسف در لیست نهادهای خیریه بین‌المللی قرار دارند.
2- انواع موسسات خیریه بر اساس نوع فعالیت
هر خیریه خدمات خود را بر اساس نوع فعالیتی که بر عهده دارد ارائه می‌دهد. انواع موسسات خیریه از نظر نوع فعالیت عبارتند از:
موسسات خیریه حمایتی: موسسه‌های حمایتی با ارائه کمک‌های مالی و معیشتی به خانواده‌های نیازمند (مثل ارائه بسته غذایی به نیازمندان)، افراد بیمار، کودکان بی‌سرپرست و کودکان کار و غیره، در رفع نیازهای آنها نقش مهمی دارند. خیریه علی اصغر از این نوع موسسه هاست.
موسسه خیریه درمانی: موسسه خیریه درمانی سعی دارد با هدف بهبود سلامت جامعه به نیازمندان خدمات پزشکی رایگان و ارزان ارائه دهد.
موسسه‌های خیریه امدادی: در مواقعی که پای حوادث طبیعی و غیر طبیعی مانند زلزله، سیل و جنگ به میان بیاید این خیریه‌های امدادی هستند که وظیفه رسیدگی به آسیب‌دیدگان را بر عهده می‌گیرند.
موسسات خیریه فرهنگی: ترویج فرهنگ و هنر در محدوده خدمات موسسه‌های خیریه فرهنگی است که با برگزاری برنامه‌های فرهنگی هنری این خدمات را ارائه می‌دهند.
3- انواع موسسات خیریه بر اساس نوع افراد تحت پوشش
سازمان‌های خیریه بر اساس نوع افرادی که تحت پوشش خود قرار می‌دهند نیز طبقه‌بندی می‌شوند. این طبقه‌بندی بر اساس گروه سنی، جنسیت، نوع نیاز و همچنین وضعیت اقتصادی و اجتماعی افراد انجام می‌شود.
بر اساس گروه سنی: در این طبقه‌بندی موسسه‌های ویژه‌ای برای حمایت از کودکان، نوجوانان، جوانان و بزرگسالان فعالیت کرده و بر اساس نیاز هر یک از این گروه‌های سنی خدماتی ارائه می‌دهند. مثلا در گروه سنی جوانان، موسسات خیریه نقش حمایتی در زمینه تحصیل، اشتغال، ازدواج و سایر نیازهای زندگی این افراد مثل اهدا لوازم تحریر به دانش آموزان دارد. همچنین در طبقه کودکی، یتیم نوازی پر رنگ تر است.
بر اساس نوع نیاز: بر اساس نوع نیاز افراد، نهادهای حمایتی، آموزشی، درمانی و فرهنگی به افراد نیازمند خدمات‌دهی می‌کنند.
بر اساس جنسیت: موسسه‌های خیریه بر اساس جنسیت نیز طبقه‌بندی شده و موسساتی برای حمایت و کمک به زنان سرپرست خانوار و بد سرپرست و همچنین مردان بیکار، بی‌خانمان، بیمار و غیره تشکیل شده‌اند.
بر اساس وضعیت اقتصادی و اجتماعی: طبق این دسته‌بندی نیز نهادهایی مخصوص خانواده‌های نیازمند، افراد بی‌خانمان، افراد معلول و دارای ناتوانی، پناهندگان و خانواده زندانیان، فعالیت می‌کنند.
وظایف موسسات خیریه
انواع موسسات خیریه بر اساس نوع فعالیت خود وظایفی بر عهده دارند که به‌صورت مختصر در بخش‌های قبل آنها اشاره کردیم؛ ولی در کل این سازمان‌ها عهده‌دار وظایفی به شرح زیر هستند:
شناسایی خیرین: این موسسه‌ها با بررسی و تحقیق در زمینه فعالیت‌های خیرانه، افرادی را که نقش مهمی در این فعالیت‌ها داشته شناسایی کرده و از آنها دعوت به همکاری در حمایت از افراد نیازمند می‌کنند.
جذب کمک مالی و غیرمالی: خیریه‌ها با جذب کمک‌های مختلف از خیرین، سعی می‌کنند منابع لازم برای خدماتی که به افراد تحت پوشش خود ارائه می‌دهند، تامین کنند. مثلا برای مصارف زکات، افراد نیازمند را معرفی کنند.
شناسایی مددجویان: یکی دیگر از وظایف موسسات خیریه شناسایی افراد نیازمند و کمک به رفاه و تأمین نیازهای زندگی آنها است.
ارائه خدمات مختلف: هر موسسه با توجه به نوع فعالیت خود ملزم است به مددجویان تحت پوشش خدمات ارائه دهد.
اطلاع رسانی: یکی از مهمترین وظایف موسسات خیریه، آگاهی بخشیدن به جامعه و ترویج فرهنگ احسان، آموزش نیکوکاری به کودکان و کمک به نیازمندان است.
نظارت بر ارائه خدمات: مدیریت و نظارت صحیح این موسسات نقش مهمی در افزایش کیفیت خدمات ارائه شده دارد.
در واقع موسسه‌های خیریه نقش مهمی در افزایش رفاه جامعه و کاهش فقر، گسترش آموزش و پرورش، بهبود سلامت، رفع مشکلات اجتماعی و فرهنگی و غیره در جامعه دارند و با کمک به نیازمندان و بهبود کیفیت زندگی آنها، موجب پیشرفت و سلامت جامعه می‌شوند.
بیشتر بدانید: انفاق چیست؟
اهمیت وجود انواع موسسات خیریه در جامعه
با توجه به نقش مهمی که این خیریه‌ها در بهبود شرایط زندگی افراد نیازمند دارند و وظایفی که بر عهده گرفته‌اند، وجود آنها در جامعه یک نیاز ضروری و پراهمیت است. مهمترین دلایل اهمیت وجود این موسسه‌ها عبارتند از:
- کاهش فقر و نابسامانی
- کمک به ایتام وافراد کم بضاعت
- ترویج فرهنگ نیکوکاری و کمک به همنوع
- تقویت تعاون و همبستگی اجتماعی
- کمک در رفع مشکلات اجتماعی
- افزایش مشارکت مردمی
- پر کردن خلاء موجود در کمبود خدمات دولتی
موسسات خیریه با فعالیت‌ها و خدماتی که ارائه می‌دهند در جهت رشد و توسعه یک جامعه سالم گام برداشته و وجود آنها در هر جامعه‌ای ضروری و ارزشمند خواهد بود.
بیشتر مطالعه کنید: لیست کارهای خیرخواهانه
اعتبار انواع موسسات خیریه را از کجا متوجه شویم
روش‌هایی مختلفی وجود دارد که می‌توانید از طریق آنها از اعتبار یک موسسه خیریه مطمئن شوید. این روش‌ها عبارتند از:
1- بررسی مدارک قانونی
موسسات خیریه برای داشتن یک فعالیت قانونی باید مجوزهای لازم از سازمان‌هایی مانند بهزیستی و وزارت کشور دریافت کرده و شماره ثبت مشخص و اساسنامه داشته که قابل پیگیری باشد. (درباره خیریه علی اصغر)
2- بررسی سوابق
برای بررسی سوابق و عملکرد موسسه خیریه می‌توانید با بررسی گزارش‌های مالی، تاریخچه فعالیت، کیفیت خدماتی که ارائه داده و همچنین نظرات مددجویان، به اطلاعات مفیدی دست پیدا کنید. (گزارش عملکرد خیریه 1403)
3- بازدید حضوری از موسسه
برقراری تماس تلفنی با مسئولین موسسه و پرسیدن سوال و رفع ابهامات و همچنین بازدید حضوری و مشاهده فعالیت این موسسات از نزدیک می‌تواند به شما در شناخت بیشتر و اطمینان از فعالیت صحیح آنها موثر واقع شود. (شماره خیریه)
4- رسانه‌های اجتماعی
اغلب موسسه‌های خیریه برای معرفی بهتر خدمات خود از صفحات اجتماعی و سایت خصوصی استفاده می‌کنند و در اینستاگرم، تلگرام و غیره صفحات شخصی دارند. مراجعه به سایت این مجموعه‌ها می‌تواند یکی از بهترین روش‌ها برای تشخیص معتبر و مورد اعتماد بودن آنها محسوب شود. (تصاویر خیریه)
5- مشورت با افراد مورد اعتماد
اگر در اطرافیان خود کسی را می‌شناسید که به‌عنوان خیر با انواع موسسات خیریه همکاری می‌کند، می‌توانید در مورد اعتبار خیریه مورد نظر از آنها پُرس و جو کنید. یا اینکه با افراد متخصص که در این زمینه فعالیت دارند مشورت نمایید.
کلام پایانی
همانطور که در این مقاله مطالعه کردید، سازمان‌های خیریه، نهادهای حمایتی هستند که با کمک‌های مالی و غیر مالی خود سعی در برطرف کردن نیازهای مختلف مددجویان تحت پوشش خود دارند. این موسسه‌ها انواع مختلفی داشته که از نظر جغرافیایی، نوع فعالیت و افراد تحت حمایت خود طبقه‌بندی می‌شوند.
وظایف موسسات خیریه نیز بر اساس نوع موسسه و فعالیت آن متنوع بوده و هدف آنها بهبود شرایط زندگی نیازمندان و ترویج فرهنگ نیکوکاری و نوعدوستی در میان جامعه است. با وجود اهمیت نقش این موسسات در بهزیستی و رفاه اجتماعی افراد، حضور آنها در هر جامعه ضرورت داشته و بسیار ارزشمند خواهد بود.
